In het brutaal-satirische boekje Candide (1759) geeft Voltaire aan een joodse bankier de naam Don Issachar. Ik meen daarin het Jiddische woord sjacheren te herkennen.
In het Frans heet dat marchanderen, met dezelfde negatieve gevoelswaarde. En met dezelfde relatie tot markthandelen.
In mijn literatuurwetenschappelijk verantwoorde uitgave van "Candide" staat niet op de kaft dat het boek uit het Duits is vertaald. Voltaire zal hoe dan ook uit angst voor represailles hebben gedaan alsof hij die roman niet zelf had geschreven. Hij was niet voor niets naar Nederland gevlucht! Ondank is 's werelds loon, want toen hij Nederland weer verliet, zei hij: "Adieu canaux, canards, canaille!" (= Vaarwel grachten, eenden en gepeupel).
BeantwoordenVerwijderenDie uitgave is dan niet zo verantwoord! Natuurlijk is de tekst niet uit het Duits vertaald, dat is een al of niet ernstig bedoelde dekmantel.
VerwijderenDuitsers worden in het boek overigens 'Bulgaren' genoemd!
Tegenwoordig weet iedereen dat Voltaire "Candide" zelf heeft geschreven. Ik heb het boek zojuist weer ter hand genomen en zag dat na het tekstkritische voorwoord van bijna honderd blz. wel degelijk een foto te zien is van een kaft waarop staat dat het boek uit het Duits is vertaald.
BeantwoordenVerwijderenDergelijke mystificaties waren destijds niet ongewoon. Zo bijvoorbeeld de suggestie dat het manuscript ergens 'gevonden' was...
VerwijderenDe complete tekst staat op internet, bijv.:
BeantwoordenVerwijderenhttps://candide.bnf.fr › candide.pdf