Kieswet en Partij voor de Dieren

De Europese kandidatenlijst van de Partij voor de Dieren valt op door het grote aantal lijstduwers uit binnen- en buitenland. Dat laatste is een primeur. De partij kiest ervoor om lijstduwers vanuit de hele wereld toe te voegen aan de kandidatenlijst om te laten zien dat de planeetbrede visie van de partij wereldwijd gedragen wordt.

De Partij voor de Dieren vroeg de Kiesraad in begin maart of zij kandidaten van buiten de Europese Unie op de kandidatenlijst kon plaatsen. De Kiesraad bevestigde schriftelijk dat dit mogelijk is. Uit de e-mail van 7 maart:  “Het is toegestaan om kandidaten op de lijst te plaatsen die de nationaliteit hebben van een ander land dan een lidstaat van de Europese Unie. Er staat namelijk geen schrappingsgrond in de Kieswet waaruit zou moeten blijken dat een dergelijke kandidaat van de kandidatenlijst geschrapt moet worden (art. Y 2 jo. I 6 lid 1 Kieswet)”.

De Partij voor de Dieren besloot naar aanleiding van deze bevestiging ook lijstduwers van buiten de EU te benaderen.

Weken later, op 1 april, wierp de Kiesraad een administratieve hobbel op, namelijk dat kandidaten van buiten de EU een ‘Sticker Verblijfsaantekeningen Algemeen’ in hun paspoort moeten hebben om hun verblijfsrechtelijke positie in Nederland aan te tonen. Deze sticker is alleen in Nederland te verkrijgen.

De Kiesraad besloot maandag 14 april dat de kandidaten John Coetzee (Australiër), Will Kymlicka (Canadees) en Tom Regan (Amerikaan) geschrapt worden van de Europese kandidatenlijst van de Partij voor de Dieren, wegens het ontbreken van een sticker in het paspoort. 

De Kieswet vormde weliswaar geen belemmering voor het plaatsen van kandidaten van buiten de EU op de kieslijst, maar in de krochten van de vreemdelingenwetgeving had de Kiesraad een nieuwe voorwaarde gevonden. Kandidaten van buiten de EU zouden om zich deugdelijk te kunnen legitimeren een sticker ‘Verblijfsaantekening Algemeen’ in hun paspoort moeten hebben, als bewijs van hun verblijfsrechtelijke positie: ze moeten kunnen aantonen dat ze legaal in Nederland konden verblijven. Een sticker die gratis en direct te verkrijgen zou zijn bij de IND in Hoofddorp, waarvoor de kandidaten dan wel even vanuit Australië, de VS en Canada naar Nederland zouden moeten vliegen vóór 8 april. 
Ronduit gezocht, omdat de Kieswet een dergelijke eis niet stelt en de IND de sticker nauwelijks meer uitgeeft en niet meer handhaaft bij vreemdelingen die de sticker niet hebben.
Sterker: reizigers uit Australië, de VS en Canada kunnen zonder een dergelijke sticker en zonder visum probleemloos en legaal 3 maanden in Nederland verblijven.

Bovendien hoeft een kandidaat niet in Nederland te zijn om zich kandidaat te stellen.

Wanneer de paspoorten van Coetzee, Kymlicka en Regan toereikend zijn om op Schiphol zonder problemen Nederland binnen te komen, moeten ze ook toereikend zijn om te dienen als legitimatie ten behoeve van de Kiesraad.

Andere buitenlandse kandidaten voor de Partij voor de Dieren, de Brit Redmond O’Hanlon en de Amerikaans/Britse Peta voorvrouw Ingrid Newkirk, werden zonder bezwaar geaccepteerd op de kandidatenlijst, waarbij een kopie van het paspoort volstond.

Omdat er geen materieel verschil bestaat tussen het op afstand checken van het paspoort van een kandidaat buiten de EU en dat van een kandidaat met een EU paspoort, en omdat de sticker ‘Verblijfsaantekening Algemeen’ geen praktische toepassing meer kent in Nederland, lijkt sprake van een trouvaille om kandidaten van buiten de EU van de lijst te weren.

Toen Maarten ’t Hart in 2004 als lijstduwer van de Partij voor de Dieren niet over een paspoort beschikte en aanbood zich in persoon te legitimeren, stelde de Kiesraad dat dat niet mogelijk was, alleen een paspoort vormde wettige legitimatie. Nu lijkt de omgekeerde redenering te worden gevolgd: niet het paspoort is toereikend, maar de persoon zou zich moeten melden. 

Campagneleider Lieke Keller: ”Buitenlandse opinieleiders op onze kandidatenlijst maken duidelijk dat dieren, natuur en milieu geen landsgrenzen kennen, en dat onze partij gericht is op meer internationale samenwerking, op geheel andere wijze dan nu in Brussel vorm krijgt. Het is onredelijk om van kandidaten voor een groene partij te eisen dat ze tientallen uren per vliegtuig zouden moeten reizen, louter om aan een formaliteit te voldoen die in de Kieswet niet eens is genoemd”.  

De Kieswet kent geen belemmering, de kandidaten hebben een instemmingsverklaring en een kopie van hun paspoort geleverd en de aanvullende eis van de Kiesraad kent geen wettelijke grond.
De Partij voor de Dieren stelt beroep in bij de Raad van State.

***

Commentaar Kiesraad

Deze vereiste is gebaseerd op de Kieswet. 

Bij het inleveren van de kandidatenlijst moet van elke kandidaat die geen zitting heeft in het huidige Europees Parlement overgelegd worden een kopie van een identiteitsdocument als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht (art. H 9, lid 3, Kieswet). 

Wanneer een dergelijke kopie ontbreekt, wordt de instemmingsverklaring geacht te ontbreken. Dit is een grond voor schrapping van een kandidaat (art. I 6, lid 1, onder b, Kieswet). De volgende documenten vallen onder artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht:
•             Een Nederlands paspoort of Nederlandse identiteitskaart;

•      Een document waarover een vreemdeling ingevolge de Vreemdelingenwet 2000 moet beschikken ter vaststelling van zijn identiteit, nationaliteit en verblijfsrechtelijke positie;

•       Een geldig nationaal, diplomatiek of dienstpaspoort dat is afgegeven door het daartoe bevoegde gezag in een andere lidstaat van de Europese Gemeenschappen (of in een andere staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte, voor zover de houder de nationaliteit van die andere lidstaat bezit);

•             Een geldig rijbewijs.
Niet EU-onderdanen zijn hiermee aangewezen op een document dat vermeld staat onder de tweede bullet. Hieronder valt een verblijfsvergunning. Vreemdelingen (niet zijnde EU-burgers) die in het buitenland wonen en geen verblijfsaanvraag in Nederland hebben lopen, mogen in beginsel drie maanden in Nederland verblijven (de zogenaamde vrije termijn, geregeld in artikel 8, onderdeel i, van de Vreemdelingenwet 2000). Als document waaruit het rechtmatig verblijf gedurende de vrije termijn blijkt, is aangewezen de Sticker Verblijfsaantekeningen Algemeen, die desgevraagd in het paspoort wordt aangebracht. 

Een buitenlands paspoort waarin deze sticker ontbreekt, is dus geen document in de zin van artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht, omdat het weliswaar iets zegt over de nationaliteit en identiteit, maar niets over de verblijfsrechtelijke positie in Nederland. 

Wanneer een kopie van een document zonder sticker wordt overgelegd, is dit dan ook voor het centraal stembureau een grond voor het schrappen van de betreffende kandidaat van de kandidatenlijst.

 ***

Kieswet 
Afdeling I. Algemene bepalingen

Afdeling II. De verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, van provinciale staten en van de gemeenteraden

Hoofdstuk H. De inlevering van de kandidatenlijsten

Artikel H 9

1. Bij de lijst wordt overgelegd een schriftelijke verklaring van iedere daarop voorkomende kandidaat dat hij instemt met zijn kandidaatstelling op deze lijst voor de kieskring of de kieskringen waarvoor zij is ingeleverd. Tenzij een gemachtigde, bedoeld in de artikelen H 10, eerste lid, of H 10a, eerste lid, wordt aangewezen, wordt op deze verklaring vermeld op welk adres de kandidaat de kennisgeving van zijn benoeming, bedoeld in artikel V 1, wil ontvangen.

2. Een overgelegde verklaring van instemming kan niet worden ingetrokken.

3. Bij de lijst wordt van iedere kandidaat die geen zitting heeft in het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing wordt gehouden, tevens een kopie van een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht overgelegd. Indien van een dergelijke kandidaat een kopie van een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht ontbreekt, wordt de verklaring van instemming van de betreffende kandidaat geacht te ontbreken.

Afdeling V. De verkiezing van de leden van het Europees Parlement

Hoofdstuk Y.

§ 2. De verkiezing

Artikel Y 2

De leden van het Europees Parlement worden, voor zover deze afdeling niet anders bepaalt, gekozen met overeenkomstige toepassing van de bij of krachtens afdeling II gestelde bepalingen inzake de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, met inachtneming van de Akte.