Cliché (update)

Het leven is een feest -

maar je moet wel zelf de slingers ophangen.

Sandra Roelofs

President Barack Obama (1.85 m) and First Lady Michelle Obama in New York with Mikheil Saakashvili (1.95 m), President of Georgia, and his wife, First Lady of Georgia Sandra Elisabeth Roelofs.

Het lot bepaalde dat u first lady van Georgië werd. Maar wat wilde u vroeger worden?
“Ik wilde schrijfster worden, verhalen vertellen. Dus dat is wel gelukt, want ik heb tien jaar geleden een boek geschreven over de periode naar het presidentschap toe. Aan het eind van mijn schooltijd kreeg ik meer interesse in humanitaire hulp, en ook dat ben ik gaan doen. Ik heb me in Georgië ingezet voor de volksgezondheid en het Rode Kruis, ik vertegenwoordig The Global Fund, een internationale organisatie tegen aids en tbc. Al mijn dromen zijn uitgekomen. Maar op een andere manier dan verwacht.”

U bent in de film heel openhartig over uw leven in Georgië. Hoe kwam u op het idee voor dit project? “Ik ken regisseur Ineke Smits al langer: we zijn al

jaren vriendinnen en zij is ook met een Georgiër getrouwd. Zo raakten we op een gegeven moment in gesprek. 'Jouw leven leent zich ook goed voor een film, niet alleen voor een boek', stelde ze. Ik twijfelde eerst, maar langzaam kreeg het idee steeds meer vorm. Het is echt een film van ons samen geworden.”

Wat vond uw man van het project? “Ik heb hem niet echt betrokken bij de ideevorming. Maar ik heb het hem natuurlijk wel verteld toen het project helemaal rond was en we gingen draaien. We hebben ook een aantal keer in Georgië gedraaid, in ons huis, en met de kinderen gepraat. Maar hij heeft veel media-ervaring natuurlijk, voor hem was het niets bijzonders.”

Had u van tevoren met de regisseur afgesproken dat u zaken eruit mocht halen?

“Ik had het zeker kunnen zeggen als ik mijn twijfels had gehad over bepaalde scènes, of als ik dacht dat bepaalde uitspraken mensen zouden kwetsen. Maar die behoefte voelde ik geen moment eigenlijk. Ik had een vertrouwensrelatie met het productieteam, en dat hebben zij niet beschaamd. Ze moesten uiteindelijk wel materiaal uit de film halen, omdat de documentaire te lang was geworden: de eerste montage was drie uur. Daar is nu anderhalf uur van over.”

Waar had u meer over willen zien bijvoorbeeld? “Ik was goed bevriend met de first lady van Polen. Halverwege het presidentschap van mijn man is zij omgekomen bij een vliegtuigongeluk. De hele Poolse elite zat in dat toestel:

http://barends-blik.blogspot.nl/2013/04/de-dood-van-de-poolse-president.html

Dat was een heel harde klap: op het persoonlijk vlak, omdat we bevriend waren. Maar het was ook angstaanjagend, omdat het ons net zo goed had kunnen overkomen. Of zo voelde het in elk geval. Nu zie je in de film alleen een fotootje van het Poolse koppel. Maar op de site standbyyourpresident.com staat over heel veel onderwerpen meer uitleg.”

U bent in Georgië zelf vooral bekend geworden vanwege uw humanitaire werk. Ook dat komt er best karig van af in de film. “We wilden in de film een heel compleet beeld schetsen van mijn leven, en ook van het leven met mijn man. We hadden uren kunnen vullen met beelden van mijn werk voor de volksgezondheid: ik heb me ingezet voor borstkankerpreventie, voor kinderen met zeldzame ziekten, voor palliatieve zorg. Maar dan was het meer een promotiefilmpje geworden, en dat was niet de bedoeling. Ik wilde geen getuigenis van mijn nalatenschap maken, maar een film over het verhaal achter de first lady.”

Bestaan er veel misverstanden over uw leven als first lady dan?
“Ja, toch wel. Veel mensen denken toch dat mijn leven een soort sprookje was. Maar dat is het nooit geweest. De weg naar de top gaat niet over rozen, en de rol van presidentieel koppel werd ons niet in de schoot geworpen. We hebben heel hard moeten vechten voor alles. En het presidentschap van mijn man bracht voor het hele gezin een enorme verantwoordelijkheid met zich mee. Zo'n publieke functie brengt automatisch spanningen en emoties binnen een gezin met zich mee. De politiek kwam voor hem altijd op de eerste plaats.”

De film eindigt met u in Terneuzen en uw man aan de andere kant van de wereld. Toch gaat u niet uit elkaar. Het is voor kijkers lastig te begrijpen waarom niet. “Ik geloof dat het huwelijk als instituut tegen een stootje moet kunnen: dat heb ik ook zo geleerd van mijn ouders. Een relatie is net als een vriendschap soms heel hard knokken. En ik geloof dat het weer goed zal komen tussen ons, en dat wij elkaar in de toekomst weer aan zullen vullen zoals we dat vroeger deden. Hij doet nu heel goed werk in Oekraïne, ik studeer in Londen en blijf betrokken bij Georgië. We zien elkaar regelmatig en praten dan bij.”

Welke verdienste van u moet over een paar decennia in de Georgische geschiedenisboeken in elk geval vermeld staan? “Dat ik zo snel de taal goed geleerd heb: het je eigen maken van de moeilijke taal maakt bij de Georgiërs een onuitwisbare indruk en vereenvoudigt integreren. Veel Russische vrouwen zijn met Georgiërs getrouwd, maar nemen die moeite niet en blijven daardoor toch buitenstaanders in het land. Zij redden zich wel bij mensen boven de dertig. Maar de nieuwe generatie is veel meer Engels ingesteld. En ik hoop dat ik in Nederland heb kunnen bijdragen aan een positiever beeld van Georgië: het is een prachtig land dat de interesse van Europa op heel veel gebieden verdient.”

The Waste Land

TS and Valerie Eliot in Chicago in 1959

Thomas Stearns Eliot (1888-1965) was een Amerikaans-Brits dichter, toneelschrijver en literatuurcriticus. Hij was een van de belangrijkste figuren uit de wereld van de literatuur van de 20e eeuw, een van de grootste vernieuwers van de poëzie, en kreeg in 1948 de Nobelprijs voor de Literatuur.

 

In de periode tussen 1917 en 1922 schreef Eliot zijn eerste grote werken: Prufrock and Other Observations (1917), Poems (1920) en The Waste Land (1922). In deze gedichten, die doordrongen zijn van het cultuurpessimisme van na de Eerste Wereldoorlog, beschrijft Eliot het lijden, de ontluisterende ervaring van de grote stad, de onvruchtbaarheid en de uitzichtloosheid van het moderne bestaan en de absolute isolatie van ieder individu door het geestelijke en morele failliet en de verspilling van de goddelijke liefde.

The Waste Land kreeg onmiddellijk aandacht van de literaire kritiek en het publiek en vestigde Eliots reputatie als een belangrijk dichter. De complexe structuur en de afwezigheid van romantische lyriek betekenden een radicale breuk met de negentiende-eeuwse poëtische tradities. 

In The Waste Land toont Eliot een cultuur van verspilling en verval, van lusteloze en doelloze seksualiteit, van eenzaamheid en godsverduistering, kortom een cultuur die niet meer gedragen wordt door de liefde, maar door de dood. De tekst is overladen met literaire verwijzingen en citaten.

In 1922 kwam hij uit op een versie van ruim 1000 versregels. Met zijn vriend Ezra Pound kortte hij dit in tot 433 verzen. In het najaar werd het gedicht gepubliceerd in literaire tijdschriften in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten en vervolgens in boekvorm.

Nederlandse vertaling

Paul Claes: Het barre land, met commentaar en nawoord, tweetalige editie (de Bezige Bij, 2007)

Gedegradeerd land

In Hamburgers in het paradijs staat dat er grote delen van het aardoppervlak zijn 'waar niets anders groeien wil dan wat dun gras'. Dit is niet juist.

De aarde bevat zo'n 2 miljard hectare gedegradeerd land, waar echter wél iets zou kunnen groeien. Daarvoor is eco-restauratie nodig, door het planten van bomen. Of dit economisch rendabel is of niet staat hier even los van, er kan daar van alles groeien.

Alleen een gebied als de echte Sahara met zandduinen, is een uitdaging. Maar 5.600 jaar geleden was de Sahara groen en men is er nog niet helemaal uit hoe het gebied gedegradeerd is. Zulke droge gebieden zijn wel erg kwetsbaar, maar dat er niks kan groeien is een niet onderbouwde stelling.

Libanon plant zo'n 2 miljoen bomen per jaar. Dat is een halve boom per persoon per jaar. Met de bedoeling de bosbedekking van de huidige 13 procent naar 20 procent in 2020 te krijgen - het was ooit 50 procent.

Op Google Maps kun je dit zien. Selecteer de plaats Mimes, Libanon, kies de satellietoptie (Earth) en zoom dan verder in. Ten noorden ervan zijn bomen te zien. De regelmatige afstand tussen de bomen verraadt dat het hier om aangeplante exemplaren gaat.

 

Lucas Kruijswijk

Hamburgers in het paradijs: de kritiek

Wonderlijk hoe Louise Fresco helemaal aan het eind van het vleeshoofdstuk in haar boek Hamburgers in het paradijs toch nog tot een verstandig advies komt: het kan wel wat minder met de vleesconsumptie. Bijna 35 bladzijden wordt er gejubeld over de betekenis van het vlees-door-de-eeuwen-heen, wordt er gespot met de moderne modieuze vegetariër en wordt er getwijfeld aan het gevoel van de dieren die in het geding zijn. Is de legkip wel echt eenzaam in haar batterij? Is de koe echt gelukkiger in de wei dan in de stal? Is stro beter dan beton? Dat weten we helemaal niet! 

En dan toch nog aan het eind: het kan wel wat minder. Misschien was het een advies van het leespanel. (...)

In haar vleeshoofdstuk trakteert Fresco de lezer voornamelijk op erudiet gebabbel van het soort dat we kennen van Goudbloms Vuur en beschaving.
In plaats van harde feiten krijgt men beschouwingen voorgeschoteld over Lévi-Strauss die bedacht 'dat mensen ten diepste allen kannibalen zijn'. Er wordt gefilosofeerd over de vraag waarom sprinkhanen in het ene deel van de bijbel als voedsel worden aanbevolen en in het andere juist niet. Het gaat over spijswetten, slachtrituelen, jagers en herders, pure mannelijkheid, het eten van leeuweriken, verfijnde smaak en de meesterproef voor de topkok.

Het felle verlangen naar vlees is de mens praktisch aangeboren, denkt Fresco, het zit ons in de genen, om niet te zeggen: in het bloed, en dit is ook logisch want stamvader Homo habilis ging zich al flink te buiten aan antilopen en kleine knaagdieren, en afstammeling Homo erectus liet zelfs krokodillen, nijlpaarden en schildpadden niet staan. Dus ga maar na.

Zou Fresco wel weten dat de meeste kinderen helemaal niet van vlees houden, en dat ze, àls ze al een verlangen naar vlees ontwikkelen, altijd verlangen naar gebakken, gebraden of gestoofd vlees. Maar nooit naar rauw vlees.

Zoals de kat fel kan verlangen naar vis, terwijl vast staat dat de oerkat nooit vis at. En zoals H. habilis en H. erectus waarschijnlijk nooit chocola, ijs en koffie geserveerd kregen terwijl H. sapiens daaraan toch zo'n intense behoefte kan hebben.

En dat, zou je er nog aan willen toevoegen, vlees helemaal niet het hoogtepunt van de maaltijd is. Dat is het toetje. Dat is uitgezocht.

Wat Fresco heeft verhinderd om met concretere opmerkingen in het vleesde bat te komen is een raadsel. Gelukkig is er Joost van Kasteren uit Fresco's leespanel die vorig jaar in het tijdschrift Spil meer ter zake kwam. Ook Van Kasteren heeft wortels in Wageningen. Hij heeft helemaal niets tegen het eten van vlees en in Spil legde hij uit waarom niet. 
Hij passeert, waarschijnlijk kortheidshalve, het voornaamste bezwaar tegen overmatig vleesgebruik: het gesol met de dieren tijdens teelt en transport. 

Er staat tegenover dat hij het voornaamste punt vóór consumptie van dierlijke producten ook nauwelijks noemt: dat eigenlijk geen volwaardige voeding uit granen en groenten is samen te stellen als men er niet op zijn minste zuivelproducten aan toe voegt.

Het vleesdebat gaat niet over onthouding, het gaat over matiging. 

Karel Knip (NRC 2013; fragment)
-------------------------------------

Commentaar

Het venijn zit wat mij betreft in de laatste alinea. Het is inderdaad niet eenvoudig om volwaardige voeding samen te stellen zonder vlees en zuivel. Daar moet je wel het nodige extra voor willen doen.  

Hamburgers

In 2012 publiceerde Louise Fresco haar magnum opus Hamburgers in het paradijs. Het is zowel een cultuurgeschiedenis als een analyse van de voedselproductie en –verdeling over de wereld. Fresco beheerst het onderwerp tot in de finesses, o.a. doordat zij tien jaar lang in Rome een hoge functie had bij de Wereldvoedselorganisatie (FAO). Ter vergelijking: Gerda Verburg is bij die organisatie niet meer dan permanente vertegenwoordiger (namens Nederland).

Het tv-programma ‘Buitenhof’ had de goede gedachte om in oktober van datzelfde jaar Marianne Thieme met Louise Fresco te laten discussiëren over dat boek. Dat is nog steeds te zien op https://www.youtube.com/watch?v=j40IWV7ODgU

Het onderwerp is Thieme d’r specialiteit maar men moet toch wel lef hebben om met een expert als Fresco – ook nog eens precies 20 jaar ouder! - de degens te willen kruisen. Aan het begin kijkt Thieme dan ook enigszins geïmponeerd naar haar opponente op en helaas is de eerste de beste zin een miskleun van jewelste. Ze verwijt Fresco namelijk 'doemdenken'. Wie ook maar enigszins op de hoogte is van haar werk, weet dat Fresco een uitgesproken positivo is 'lichtzoeker'- en zich juist afzet tegen doemdenkers, in haar terminologie: 'schaduwdenkers'.

Maar Thieme herstelt zich en houdt zich verder gelukkig goed staande. Het gaat bij haar vooral over het eten van vlees (vis?), wat ze wil ontmoedigen. Fresco legt het accent op het belang van dierlijke eiwitten voor de huidige en toekomstige wereldbevolking. Mijn eindindruk is dat de dames meer gemeen hebben dan dat zij verschillen.

Het gesprek geeft een eerste indruk van waar het boek over gaat. Gespreksleidster Marcia Luyten kan niet beletten dat het tempo veel te hoog ligt. Dat komt toch ook doordat Luyten zelf haast heeft: ze wil opschieten, verschillende onderwerpen aan de orde stellen. De oude fout. Zowel Fresco als Thieme wordt daardoor opgejaagd. Op die manier wordt over de hoofden van veel luisteraars heen gepraat, zeker van diegenen die het boek (nog) niet gelezen hebben.

Zwerfkatten

Ten onrechte wordt vaak het beeld van de kat als grote vogelmoordenaar geschetst. 

Ik woon zelf op het Duitse platteland en heb talloze keren zwerfkatten voorbij zien draven met een muis in hun bek. Welgeteld twee keer heb ik hen met een vogel betrapt. Als ze al vogels vangen zijn het meestal zwakke, zieke of gewonde vogels, of jonge vogels die nog niet goed kunnen vliegen. 

Door het wegvangen van gebrekkige vogels en reduceren van het broedoverschot verhinderen katten dat besmettelijke ziekten zich onder de rest van de vogelpopulatie kunnen verspreiden. 

Bovendien is de kat voor de muizenvangst van zeer groot belang. Kunnen we de kat nu niet die ene vogel vergeven tegenover het goede werk dat zij doet om ons voor een enorme muizenplaag te behoeden?

Karen Friederich

Volkswagen

Risico-analyse (risk assesment)

Inleiding

In tachtig procent van het Nederlandse drinkwater zit geen chloor. Sommige waterbedrijven gebruiken nog wel chloor bij de zuivering van oppervlaktewater, maar alleen in zeer kleine hoeveelheden. 

Bij bacteriële verontreiniging in het waterleidingnet, die plotseling kan optreden door een leidingbreuk of werkzaamheden aan de leidingen, kan chloor tijdelijk nodig zijn om eventuele ziekteverwekkende bacteriën te doden. In dat geval gaat het om zeer kleine doses, die absoluut niet schadelijk zijn voor de gezondheid. Het is mogelijk dat je dit wel proeft.

In de Verenigde Staten en in België is men er aan gewend dat het water naar chloor smaakt. Zij zijn zelfs van mening dat het water van goede kwaliteit is als het naar chloor smaakt. 
.
Risico-analyse 
Peruvian officials decided not to chlorinate drinking water, because studies showed chlorine creates a 'slight cancer risk'. The naive risk assesment is: "not safe, so let's get rid of it". Result: cholera epidemic claiming thousands of lives. Cholera is that little creature, bacterium Vibrio cholerae, made by Mother Nature, and tried and tested by Mother Nature on millions of innocent victims throughout the ages.

Risk assesment is not about labeling something safe or unsafe. 
It's about comparing alternatives.

Slechte smaak (Máxima)

Máxima draagt altijd de ceintuur over de sjerp: dat lijkt mij niet de bedoeling. Zie Alex en Bea, naast haar op de foto. Het staat ook niet fraai. Onbegrijpelijk dat geen gedienstige haar daarop wijst. Waar heb je dan een hofhouding voor.

Schuifmaat

Wachtkamer

.In de wachtkamer een nogal luidruchtige vader, met vrouw  en twee jonge kinderen. Het gedrag van de kinderen beantwoordt aan de verwachtingen. Het meisje, een jaar of vijf, gedraagt zich aangepast: wel speels maar niet hinderlijk. Het jongetje, jaar of drie, is lawaaiig, en blèrt om het minste geringste.

Op de grond is een beestje getekend. Het jongetje gaat ernaar toe. “Een libelle” zegt z’n moeder. Jongetje met z’n vinger eroverheen, maar er gebeurt niets, geen beweging. “Tekening van een libelle”, zegt z’n moeder weer. Jongetje gaat staan en trapt op het dier. “Dood” zegt hij.

 ***

N.B. We zaten niet bij de kinderarts.